اختلالات کودکان کم توان

مقاله حاضر زیر نظر کارشناسان  مورد بحث و بررسی قرار گرفته و در اختیار پدران و مادران و پرستار کودک قرار می گیرد.

پنج حس اصلی در بدن کودک شامل لامسه، شنوایی، بویایی، بینایی و چشایی با محیط بیرون رابطه برقرار می کند و تحریکات خارجی را توسط گیرنده های مخصوص هر یک از این حس ها که در پوست، بینی، گوش، چشم و زبان است دریافت می کند و به مرکزهایی که در مغز برای تفسیر هر یک از آنان وجود دارد ارسال می کند و پاسخ مناسب را می دهد، این پاسخ به مقدار درک کودک از تحریک نشان داده می شود.

در صورتی که هر کدام از این مرکزهای درک حواس پنجگانه در مغز کودک به خوبی کار نکنند، با وجود سالم بودن چشم، گوش، پوست، زبان و بینی کودک نمی تواند عکس العمل و پاسخ رفتاری و حرکتی درستی به نور، لمس، صدا، مزه و بو در اطرافش بدهد و باعث ایجاد اختلالات بیشتری در جنبه های گوناگون رشد از جمله رشد حرکتی، رشد ذهنی و رفتاری شخص می شود. این اختلالات در کودکان کم توان ذهنی بسیار رایج است. تیم توانبخشی خصوصا کاردرمانگران، با همکاری والدین و پرستار به درمان اختلالات حسی در کودکان کم توان ذهنی می توانند بپردازند.

هر کدام از این حس های پنجگانه در کودک امکان دارد مبتلا به سه نوع اختلال باشند:

• درک نامتعادل یک حس در کودک که به آن حس ناموزون می گویند.
• حساسیت و درک بیش از حد یک حس در کودک که در اصطلاح به آن حس تند می گویند.
• حساسیت و درک کمتر از حد یک حس در کودک که در اصطلاح به آن حس کند می گویند.

والدین و پرستار کودک با دقت به رفتار و حرکات کودک خود می توانند کمک زیادی به تشخیص هر یک از آنها بکنند.

1. حس شنوایی کند در کودک

علائم حس شنوایی کند

• صداهایی که به نظر ما غیر قابل تحمل است را به خوبی تحمل می کند.
• این کودکان از شنیدن صداهای بلند لذت می برند.
• اشیا را بهم می کوبند تا تولید صدا کنند.
• گوش خود را به وسایل صدا دار مانند یخچال یا ماشین لباسشویی در حال کار، می چسباند تا صدای آنها را بشنود.
• برخی از این کودکان به گوش خود ضربه می زنند.

2. حس لامسه بساوایی تند در کودک

علائم حس لامسه بساوایی تند

• در کودک حساسیت به قدری است که با نوازش کردن و بغل کردن نیز بی قراری می کند.
• کودکی که از نظر حس لامسه حساس است، به کوچکترین تماس پوستی عکس العمل نشان می دهد.
• کودک تحمل لباسهایش مخصوصا لباس های خشن و زبر و پشمی را ندارد.
• تغییرات گرما و سرما او را اذیت می کند و با کوچکترین ضربه ای امکان دارد حس درد شدیدی بکند، در نتیجه کودکان بسیار بی قرار و ناآرام هستند.

3. حس شنوایی تند در کودک

علائم حس شنوایی تند

• صداهای معمولی برای کودک عذاب آور و غیر قابل تحمل است.
• کودک از شنیدن صداهای معمولی در محیط اطرافش مثل زنگ خانه و بوق ماشین از جا می پرد یا وقتی که در خواب است بیدار شود و یا امکان دارد حتی دچار تشنج شود.
• بعضی از این دست کودکان مدام گوششان را با دست می گیرند تا صدای کمتری بشنوند.

4. حس لامسه کند در کودک

علائم حس لامسه کند

• این کودکان به طور معمول گرما، سرما و لمس کردن را احساس نمی کنند و یا اگر هم حس کنند کمتر از حد طبیعی است بنابراین بسیار آسیب پذیرند، حتی امکان دارد متوجه سوختن دستشان هم نشوند.
• رفتارهای خودآزاری مانند کوبیدن سر به دیوار و گاز گرفتن قسمت های مختلف پوست، در آنان زیاد دیده می شود و در حقیقت از این روش خود را تحریک می کنند.

5. حس شنوایی ناموزون در کودک

علائم حس شنوایی ناموزون

• برخی اوقات بدون دلیل جیغ می کشند.
• کودکانی مبتلا به این بیماری به صداهای بیرون توجه نمی کنند بلکه بیشتر دوست دارند به صدای درون خود گوش کنند، مانند صدای قلب، صدای قورت دادن آب دهان و غذا، در نتیجه اغلب در گوشه ای آرام می نشینند و به نظر می رسد به صداهایی گوش می کنند.
• وضعیت های تعادلی عجیب و غربیی به خود می گیرند بعنوان مثال انگشتانشان را به هم می پیچیند و یا چشمانشان را می بندند و خود را به طرف جلو و عقب تکان می دهند.

6. حس بویایی تند در کودک

این حس نقش مهمی در ایجاد تمرکز و توجه در کودک دارد.

علائم حس بویایی تند

• به طور معمول از بو گریزانند.
• از آشپزخانه، توالت و حمام یا هر جا که بوی بیشتری دارد گریزانند.
• امکان دارد از بوی بدن و سینه مادرشان بیشتر زجر بکشند.
• کودکانی که حساسیت بیش از حد به بو داشته باشند، بوها را بیش از آنچه ما می فهمیم استشمام می کنند.
• بوی غذا هم آنها را آزار می دهد به طور معمول در غذا خوردن مشکل دارند و مدام حالت تهوع به آنها دست می دهد.

7. حس لامسه ناموزون در کودک

علائم حس لامسه ناموزون

• این کودکان گاهی آرام و گاهی می لرزند.
• کودک مدام مشغول تحریک پوست خود هست اما از اینکه دیگران پوستشان را تحریک کنند خوششان نمی آید.

8. حس بویایی ناموزون در کودک

علائم حس بویایی ناموزون

• برای اوقات اشیا را به داخل بینی خود می برند و گاهی به شدت نفس نفس می زنند.
• این افراد گویی در درون خودشان بو احساس می کنند، در نتیجه دستشان را روی دهاو و بینی خود می گذارند و هوای دهان را به بینی می کشند تا نفس خود را بو کنند.

9. حس بویایی کند در کودک

علائم حس بویایی کند

• بوهایی که برای ما بسیار ناخوشایند است را دوست دارند بعنوان مثال مدفوعشان را بو می کنند و به خودشان می مالند.
• کودکانی که حساسیت آنها به بو کم است، شاید به نظر برسد اصلا بویی را حس نمی کنند.
• همه اشیا اطراف خود مثل لیوان، عروسک، پتو و . را بو می کنند.
• دستشان را با بزاق دهانشان خیس می کنند و بو می کنند.

موسسه پرستاری مهرگان

پرستار سالمند